##plugins.themes.huaf_theme.article.main##
Tóm tắt
Nghề lưới rê ven bờ đóng góp quan trọng vào sinh kế của ngư dân ven biển tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, tuy nhiên, hoạt động này đang đối mặt với nguy cơ khai thác quá mức cá nổi nhỏ chưa trưởng thành do việc sử dụng mắt lưới nhỏ, trong khi dữ liệu định lượng về tác động của việc sử dụng lưới với kích thước mắt lưới nhỏ tại địa phương còn thiếu. Vì vậy, nghiên cứu này nhằm đánh giá mức độ khai thác cá chưa trưởng thành và xác định các tham số chọn lọc (chiều dài cá tối ưu, hệ số chọn lọc) của bốn cỡ mắt lưới rê đơn phổ biến (24, 26, 30, 34 mm) đối với bốn đối tượng khai thác chính là cá trích (Sardinella jussieu), cá mòi (Konosirus punctatus), cá nục sồ (Decapterus maruadsi), cá bạc má (Rastrelliger kanagurta). Để thực hiện mục tiêu này, nhóm nghiên cứu đã thu thập dữ liệu của 160 mẻ lưới (trong tháng 04/2022 và tháng 5/2022) và phân tích chiều dài (tính từ đầu mõm đến chẽ vây đuôi) của 6.995 cá thể, đồng thời áp dụng phương pháp Holt (1963) để xác định khả năng chọn lọc. Kết quả phân tích cho thấy một tỷ lệ lớn cá chưa trưởng thành bị khai thác, đặc biệt với lưới có kích thước mắt lưới là 24mm (>98%) và 26mm (>92%), bởi vì chiều dài cá tối ưu của hai cỡ lưới này thấp hơn đáng kể so với chiều dài thành thục sinh dục của các loài nghiên cứu. Ngay cả với lưới có kích thước mắt lưới là 30mm và 34mm, chiều dài cá tối ưu cũng thấp hơn chiều dài thành thục sinh dục đối với hầu hết các loài nghiên cứu (ngoại trừ cá trích ở mức độ nhất định), với hệ số chọn lọc dao động từ 3,5÷3,7. Điều này hàm ý rằng việc sử dụng phổ biến các cỡ mắt lưới rê nhỏ tại Phan Thiết dẫn đến tính chọn lọc kém đối với cá thể non, gây áp lực khai thác nghiêm trọng lên khả năng tái tạo nguồn lợi, do đó nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học cho việc điều chỉnh quy định quản lý ngư cụ nhằm đảm bảo tính bền vững cho nghề lưới rê ven bờ tại địa phương nghiên cứu.
Từ khóa: Cá chưa trưởng thành, kích thước chọn lọc, lưới rê, Phan Thiết, quản lý nghề cá.
Abstract
The coastal gillnet fishery is crucial for the livelihoods of fishers in Phan Thiet City, Binh Thuan Province. However, this activity faces the risk of overexploiting juvenile small pelagic fish due to the prevalent use of small mesh sizes, while quantitative data on the local impact of such practices remains lacking. Therefore, this study aimed to assess the exploitation level of immature fish and determine the selectivity parameters (optimal length, Lopt; selection factor, SF) for four common mesh sizes of monofilament gillnets (24, 26, 30, and 34 mm) for four key target species: Goldstripe sardinella (Sardinella jussieu), Dotted gizzard shad (Konosirus punctatus), Japanese scad (Decapterus maruadsi), and Indian mackerel (Rastrelliger kanagurta). Data were collected from 160 fishing hauls from April to May 2022, analyzing the fork length (FL) of 6,995 individuals. Holt’s (1963) method was employed to estimate gear selectivity. The results revealed a high proportion of immature fish being caught, particularly by the 24 mm (>98%) and 26 mm (>92%) mesh sizes, as their optimal retention lengths (Lopt) were considerably lower than the length at first maturity (Lm) for the target species. Even with the 30 mm and 34 mm meshes, the Lopt remained lower than the Lm for most species (with S. jussieu being a partial exception), and selection factors (SF) ranged from 3.5–3.7. This implies that the widespread use of small-mesh gillnets in Phan Thiet results in poor selectivity towards juveniles, exerting significant fishing pressure on stock recruitment potential. Consequently, this study provides a crucial scientific basis for revising fishing gear regulations to ensure the sustainability of the local coastal gillnet fishery.
Key words: Juvenile fish, Size selectivity, Gillnet, Phan Thiet, Fisheries management